Onderhoud kapitaalgoederen

Dit jaar is de Visie openbare ruimte vastgesteld. Deze visie beschrijft de grootste uitdagingen bij het beheer van de stad. Hierbij wordt aangegeven dat we bij het beheer altijd eerst de risico’s beperken. Het bestaande beheerbudget is hard nodig om de stad schoon, heel en veilig te houden. Waar mogelijk kijken we ook of de openbare ruimte duurzamer, socialer, gezonder, groener, blauwer en verkeersveiliger gemaakt kan worden. Begin volgend jaar wordt ook het strategisch assetmanagementplan aan de raad voorgelegd, waarin wordt ingegaan op de budgetten die in de toekomst nodig zijn om onze visie op de openbare ruimte te realiseren.

De Visie openbare ruimte vormt de kapstok voor beleidskaders zoals het Speelbeleid, het Waterplan, het Bomenkader en het Beleidskader grootschalig onderhoud woonwijken en bedrijventerreinen. In deze beleidskaders wordt de overkoepelende visie uitgewerkt voor de verschillende onderdelen van onze openbare ruimte. De komende jaren willen we ook beleidskaders vaststellen voor het beheer van groen, infrastructuur, riolering en ondergrondse kabels en leidingen.

De beleidskaders zijn weer verder uitgewerkt in beheerplannen. Die worden door het college vastgesteld en meegenomen in diverse onderliggende ambtelijke processen en contractvormen. Al deze documenten vormen samen het Beleidshuis beheer openbare ruimte, dat de basis vormt voor al onze beheeractiviteiten.

In het rekenkameronderzoek ‘lessen beheer en onderhoud’ is geconstateerd dat we beter zicht moeten krijgen op de staat van onze openbare ruimte en de toekomstige onderhoudskosten. Alleen zo kunnen we ons voorbereiden op de ingewikkelde klus om een nog altijd groeiende stad goed te beheren en toekomstbestendig te houden. Het gaat daarbij steeds om het vinden van de juiste balans tussen kosten, prestaties en risico’s. Deze aanbevelingen hebben geleid tot het programma assetmanagement, dat moet leiden tot verdere professionalisering van onze beheerorganisatie. Zo willen we nog zorgvuldiger afwegen hoe het beheerbudget zo effectief mogelijk kan worden gebruikt. Daarbij kijken we het liefst vanaf het ontwerp van een stuk openbare ruimte naar de totale beheerperiode, inclusief vervanging.
Het meest onderscheidende is dat er met assetmanagement explicieter gekeken wordt naar het doel van de objecten in de openbare ruimte en dat het beheer goed wordt afgestemd op het gewenste functioneren: welke kapitaalgoederen hebben we, wat willen we bereiken met de kapitaalgoederen en hoe denken we dat te bereiken?

Belangrijke producten die ons helpen bij de antwoorden op deze vragen zijn de Leidraad Inrichting Openbare Ruimte (LIOR), de beheerparagrafen, de rekenmotor, de beheerplannen en onze strategische personeelsplanning.

De LIOR is een handboek waarin alle technische kaders en eisen staan beschreven die vanuit de kijk op beheer worden gesteld aan een nieuw te ontwikkelen stuk openbare ruimte. Met deze leidraad kunnen we eerder en beter meekijken bij de inrichting, zodat problemen in het latere beheer worden voorkomen. Met de LIOR stellen we voor iedere gebiedsontwikkeling een beheerparagraaf op. Hierin wordt beschreven wat de gevolgen van bepaalde inrichtingskeuzes zijn voor het latere beheer en de kosten hiervan. Wanneer blijkt dat sommige keuzes leiden tot een onwenselijke of onbetaalbare situatie in de toekomst, is de beheerparagraaf het instrument om op te schalen, zo nodig richting college of raad.

In de rekenmotor zitten alle objecten en stukken openbare ruimte die we beheren, de aanlegdatum, alle vormen van onderhoud (dagelijks, planmatig en groot onderhoud en vervanging) die we uitvoeren en de bijbehorende kosten. Hiermee kunnen we straks tot in de verre toekomst uitrekenen hoeveel geld (normatief) nodig is om de stad goed te beheren. Om voor de korte termijn in beeld te brengen welke kosten we daadwerkelijk gaan maken, gebruiken we de beheerplannen. Hierin wordt per beheerdiscipline aangegeven hoe we uitvoering geven aan onze beleidskaders en welke werkzaamheden hieruit voortvloeien. In de strategische personeelsplanning werken we uit welke functies nu en in de toekomst nodig zijn en welke rollen en verantwoordelijkheden zij moeten hebben om de beheerorganisatie goed te laten draaien.

Zoals hierboven beschreven, zijn we binnen het programma assetmanagement bezig met allerlei producten. Vooral de beheerplannen en de rekenmotor gaan ons helpen om voor de volgende raadsperiode een goed beeld te schetsen van de staat van onze openbare ruimte en het in de toekomst benodigde beheerbudget. In het strategisch assetmanagementplan, dat in het voorjaar van 2022 richting de raad gaat, staan we hier voor het eerst uitgebreid bij stil.

Voor het dagelijks verzorgend onderhoud kunnen we aan de hand van inspecties laten zien in hoeverre we voldoen aan de vastgestelde beheerniveaus. En welke kosten we moeten maken om hieraan ook in de nabije en de verre toekomst te blijven voldoen.

Voor groot onderhouds- en vervangingsprojecten hebben we volgend jaar meer zicht op de achterstand en de gevolgen die dit heeft voor de openbare ruimte. Ook hiervoor kunnen we beter laten zien welke vervangingsopgave er op ons af komt. De komende jaren zijn steeds grotere delen van de stad – vooral wijken en bruggen – aan groot onderhoud of vervanging toe. Dit komt doordat in korte tijd grote delen van de stad tegelijk zijn aangelegd. Het benodigde budget neemt hierdoor ook snel toe, waarna het op basis van de huidige uitgangspunten structureel op een hoger niveau moet komen te liggen.

Met de Visie openbare ruimte en het programma assetmanagement kijken we verder dan alleen het op orde houden van de bestaande openbare ruimte. Waar mogelijk dragen we bij aan een leefbare, duurzame en toekomstbestendige stad. Naarmate we meer zicht krijgen op onze (financiële) beheeropgave voor de komende jaren, zijn we steeds meer tot het besef gekomen dat dit niet langer kan vanuit het huidige beheerbudget. Al dit geld hebben we keihard nodig om de basis van een schone, hele en veilige stad te kunnen betalen. Werken aan ambities die verder gaan dan dat, kan alleen als we integraal denken en financieren. Hiermee hebben we deze raadsperiode een begin gemaakt door voor het eerst te werken aan stedelijke vernieuwing en via het handelingsperspectief na te denken over een preventieve wijkaanpak. Via deze paragraaf hopen we ook daar vanaf volgend jaar meer over te kunnen zeggen.